Wij vinden de begroting dit jaar lastig te doorgronden; en laat, in vergelijking met andere gemeenten. Heel veel tekst maar weinig uitleg over financiële verschillen ten opzichte van vorig jaar. We zien een strategie die erg hoog over is en waar je het niet mee oneens kunt zijn, met veel open deuren en doelstellingen. Wat kan de gemeente verwachten dat het college heeft bereikt bij het einde van deze periode? We zijn inmiddels al over de helft. En zoveel doelstellingen; waar zijn de keuzes die gemaakt moeten worden om focus aan te brengen? Vragen waar wij geen antwoord op lezen.
Als we dan de begroting induiken, vallen ons een aantal dingen op. Ik benoem de belangrijkste:
- Gemiste kans door voorgestelde bezuinigingen niet in te voeren
- Lokale lastendruk: OZB en Afval
- Grondbeleid
- Parkeerbelasting
- Bestuurlijke planning en verantwoordelijkheid van de gemeenteraad
Daarnaast zullen wij bij de besluitvorming van de begroting in de raad komen met een motie om startersleningen af te schaffen vanwege het prijsopdrijvende effect. Die lichten we graag op 11 november nader toe.
- Gemiste kans door voorgestelde bezuinigingen niet in te voeren: op 10 september hebben wij onze inbreng gegeven op de door het college voorgestelde bezuinigingen. We zien dat lang niet alle voorstellen zijn opgenomen in de begroting en dat vinden we een gemiste kans. Immers is de begroting inmiddels wel sluitend, maar op het moment dat er ook maar één tegenvaller op ons pad komt, kan dat beeld weer veranderen. Wij zien de bezuinigingen ook als een kans om efficiënter te werken en durven keuzes te maken. Ieder jaar zien we dat er voorgenomen beleid bij komt, en maar zelden gaan er ook weer dingen van het bordje af. Dat zien we ook terug aan de snel stijgende omvang van het ambtenarenapparaat.
Wat ons betreft voeren we de volgende bezuinigingen alsnog door:
- Verminderen aantal wethouders naar 4, aangezien het college zelf al voorstelt dit per 2026 in te kunnen voeren dus waarom niet per 2025.
- Vrij laten vallen van de reserve Toerisme en opheffen gesloten exploitatie: hierdoor kunnen deze baten direct ten goede komen aan voorzieningen waar zowel toeristen als inwoners direct van profiteren. Wij denken aan wegen, centrum, evenementen. We zullen hiervoor een amendement opstellen.
- Stopzetten pilots van gas af. Wij zijn van mening dat alle informatie beschikbaar is voor inwoners om zelf een keuze te maken.
Komende raadscyclus komen we met een initiatiefvoorstel om een pilot te starten voor toegang tot de jeugdzorg. We zijn ervan overtuigd dat dit naast betere zorg van dichtbij, ook een bezuiniging oplevert op de lange termijn.
- De Lokale lastendruk stijgt. Met name doordat de OZB stijgt met 4,1% bovenop de inflatiecorrectie van 3,3% en doordat het vastrecht afval stijgt met 16,4%. Wij vinden het een gemiste kans dat we de discussie niet beter hebben kunnen voeren over de verdeling van de lasten. Er wordt altijd maar te gemakkelijk naar OZB stijging gegrepen als middel om de begroting te dekken. Terwijl je daarmee de lasten ongelijk verdeelt over de samenleving en ook mensen raakt waarbij het vermogen vooral in stenen zit zoals bijv. ouderen. Ook zij krijgen dan te maken met een lastenverzwaring. Maar we hebben geen enkele partij hier bezwaar tegen horen maken.
Wij zouden het eerlijker vinden om in plaats van de OZB te verhogen, te kijken hoe de begroting sluitend kan worden gemaakt op andere manieren. Als meer bezuinigingsvoorstellen waren doorgevoerd was een OZB stijging wellicht niet eens noodzakelijk. Maar, ik zal u ook geruststellen. Ondanks dat we het lastig vinden dat de OZB omhooggaat en dat het duidelijke verhaal hierover ontbreekt vanuit het college, begrijpen we dat er voorheen niet goed was begroot rondom de OZB. Vaak moest er worden bijgepast uit de algemene reserve omdat bezwaren werden gehonoreerd en nu wordt dat aan de voorkant ingecalculeerd. Omdat wij het belangrijk vinden dat de begroting sluitend is én dat we voorzienbaar begroten, zullen we hiermee instemmen. Met de uitdrukkelijke wens dat dit een eenmalige verhoging is en dat we voordat de begroting volgend jaar voor ons ligt nu eens goed het gesprek aangaan hoe de lasten gelijkmatiger kunnen worden verdeeld.
- Grondbeleid (p. 110). We vinden het goed om te zien dat er voortgang wordt gemaakt met de Centrumimpuls en we zijn tevreden met de verbetering van de informatievoorziening afgelopen jaar. Ook vinden we het belangrijk dat we niet alleen in Geldrop Centrum bouwen. We zien in de begroting verschillende projecten terug in andere gebieden en hopen dat deze zich de komende jaren verder uitbreiden, omdat het aantal gerealiseerde projecten nog te klein is. Daarbij willen we inzetten op een mix van woningen, met speciale aandacht voor starters en senioren om doorstroming te bevorderen. We hebben al vaker gepleit voor een faciliterende rol als gemeente zodat particuliere initiatieven zoveel als mogelijk worden ondersteund.
Wat wij nog graag aan de begroting zouden toevoegen, is een oproep aan het college om minder sociale woningbouw in de gemeente toe te voegen om meer in de pas te gaan lopen met de regio. Meer sociale woningbouw en de bijbehorende instroom gaan ten koste van de aandacht en middelen die we graag bieden aan de huidige groep die ondersteuning nodig heeft.
- De Parkeerbelasting vinden we een lastig punt. Vergeleken met andere gemeenten in de regio buiten de steden kennen we een laag tarief. Dat dit tarief nu omhooggaat na jaren stilstand snappen we, maar daar is het wellicht nog te vroeg voor gezien de centrumimpuls werkzaamheden die nog niet zijn afgerond. Hier komen we op terug. We hopen dat meer bezuinigingen, deze verhoging overbodig maken. Te makkelijk wordt gegrepen naar verhoging van de lasten.
- Ten slotte de Bestuurlijke planning en verantwoordelijkheid van de gemeenteraad. Ook afgelopen jaar hebben we geconstateerd dat de gemeenteraad vaak voor een voldongen feit wordt geplaatst. En misschien wel steeds vaker. Behandelingen komen als mosterd na de maaltijd of er wordt geen ruimte geboden voor discussie. De raad is ook geen eigenaar van haar eigen planning terwijl ze dat wel zou moeten zijn. Initiatieven om de raad weer opnieuw in haar positie te zetten lijken in onze ogen telkens te mislukken. De bestuurlijke planning blijkt telkens leidend en de politieke wil om dit te veranderen niet in meerderheid aanwezig. Wij roepen onze collega's in de raad dan ook op om hier duidelijker stelling over in te nemen zodat we met elkaar deze praktijk kunnen wijzigen. De gemeenteraad dient in control te zijn waar het gaat om het vaststellen, controleren en budgetteren van beleid. Uiteindelijk willen we toch allemaal aan onze kiezers kunnen uitleggen welke besluiten worden genomen, waarom en op welk moment. Hopelijk kunnen we hier met elkaar komend jaar slagen maken zodat we kunnen constateren dat de situatie verbetert.